XXXXIII Łemkowska Watra rozpoczęła się w Zdyni koło Gorlic
Zapalono ogień pamięci !

WATRA znaczy OGIEŃ a dokładniej ognisko, przy którym zasiadały kiedyś pokolenia Łemków, śpiewając i rozmawiając w swoim ojczystym języku, snując marzenia o swojej przyszłości w poczuciu wspólnoty szukając ukojenia po przykrych losach historii. Motywem przewodnim 43. Łemkowskiej Watry będą tradycje MNOHAJA LITA! pod takim hasłem będziemy mogli się spotkać w dniach 18.07 - 20.07.2025 r. w Zdyni (łem.Żdynia - Ждиня), gmina Uście Gorlice, pow. Gorlice na 43 „Łemkowskiej Watrze”.
O godz. 12.30 w pierwszym dniu (piątek) zapalono Watrę – ogień pamięci, który będzie płonął aż do niedzieli tj. do 20 lipca, symbolizuje żywą kulturę Łemków. Uroczyste rozpalenie XXXXIII Łemkowskiej Watry dokonał działacz łemkowski Grzegorz Trochanowski, zastąpił on starostę tegorocznego spotkania oficera armii ukraińskiej Stepana Barnę z Tarnopola, który w tym czasie przebywał na świętej Górze Jawor koło Wysowej, w związku z uroczystościami 100-lecia objawień maryjnych. W rozpaleniu ognia towarzyszył Adama Wiewiórki – z-ca przew. Zjednoczenia Łemków Zarząd Główny.

Po uroczystym rozpaleniu watry, rozpoczęły się koncerty zespołów: jako pierwszy wystąpił zespół tańca ,,Barvinok” z Mississauga (Kanada) po nim wystąpił ,,Kryształ” – zespół taneczno- teatralny ZSO nr 4 im. Bohdana Ihora Antonycza w Legnicy, nastepnie ,,Labirsky holosy” – wokalne trio z Medzilaborce (Słowacja), ,,Sami klaszczi”- z Morąga(Polska) ,,Połunyczka” ze Lwowa, ,,Witrohon” z Białego Boru(Polska) ,,Rosa” młodzieżowy zespół wokalny z Uścia Gorlickiego, ,,Lemkiwskyj Perstenyk” – zespół pieśni i tańca z Gorlic, ,,Lemkowyna” ze Lwowa, ,,Studeńka” z Kałusza i ,,Fedir Labyk” (Ukraina)

O godz. 17.00 rozpoczął się koncert ,, Z NIŻKY NA NIŻKU” Wystąpiły takie zespoły jak: Karpatia z Ukrainy, Lux z Kanady, Kalyna z Serbii oraz Horyana i Szarawary z Polski
• Na zakończenie pierwszego dnia o godz. 20.00 rozpoczął się kolejny koncert nocny ,,LEMKOFUZIJA”
• Wystąpili: Zazula i Horpyna z Polski oraz Calibri Gang ze Słowacji
Podczas Watry odbywały się wydarzenia towarzyszące takie jak:
PRZESTRZEŃ OBRAZU i SŁOWA, SPOTKANIA W CHYŻY, WATROCZKA I MAJSTERNIA oraz XXIX ŁEMKOWSKA SPARTAKIADA. Pierwszy dzień watry rozpoczął i zakończył się piękną i ciepłą pogodą. Oby pogoda dopisała przez pozostałe dwa dni.!!

W sobotę 19 lipca o godz. 10.30 w Miejscu Pamięci, nastąpiło oficjalne otwarcie Watry. Uczestniczyli przedstawiciele władz centralnych, wojewódzkich, powiatowych i licznie zgromadzone duchowieństwo kościoła greckokatolickiego i prawosławnego. Kościół unijny, bizantyjsko - ukraiński reprezentowali: arcybiskup metropolita przemysko-warszawski Eugeniusz Popowicz, biskup eparchii wrocławsko-koszalińskiej Włodzimierz Juszczak, bp eparchii olsztyńsko – gdańskiej Arkadiusz Trochanowski oraz kardynał z Kanady. Obecny był Najprzewielebniejszy Paisjusz, Prawosławny Arcybiskup Przemyski i Gorlicki
Gościem Watry byli również posłowie: Weronika Smarduch i Piotr Lachowicz – PO, Urszula Nowogórska – PSL.

- Spotykamy się dziś, jak co roku w miejscu szczególnym - mówił Grzegorz Trochanowski, przewodniczący Zjednoczenia Łemków. - Tu, na Łemkowskiej Watrze, gdzie zawsze upamiętniamy ofiary Akcji „Wisła”. Pamiętamy o zniszczeniu Łemkowszczyzny, rozdzieleniu rodzin, o bólu, który nie zniknął mimo upływu lat. Jesteśmy tu, by oddać hołd naszym przodkom, wysiedlonym, upokorzonym, zapomnianym - dodał.
Grzegorz Trochanowski podkreśli, że w tym roku wspólną pamięć Łemków nabrała szczególnej głębi, bo dzięki współpracy z łemkowskimi organizacjami w Ukrainie udało się ustalić nazwiska Łemków, potomków tych, którzy trafili na Ukrainę w ramach przesiedleń w latach 44-46 ubiegłego wieku. Teraz jako obywatele Ukrainy zginęli na wojnie z rąk Rosjan.
- Odczytamy ich imiona i nazwiska - mówił. - Każdemu z nich towarzyszyć będzie płomień świeczki niesionej przez młodzież z zespołów artystycznych. Niech to światło będzie symbolem pamięci i życia silniejszego niż śmierć - podkreślił.
Młodzież zapaliła 27 zniczy symbol poległych żołnierzy pochodzenia łemkowskiego, którzy zginęli w czasie wojny w Ukrainie.
Po modlitwie, złożono wieńce i kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym ofiary akcji "Wisła", w Miejscu Pamięci - przeprowadzonego przez władze komunistyczne w 1947 r. przymusowego wysiedlenia Łemków z południa Polski. Uderzeniem w dzwon pokoju było przypomnieniem o tej akcji. Chór męski z Warszawy ,,Zurawli” zaśpiewał ,,Ojcze Nasz”

Dalsza część uroczystości odbyła się na scenie amfiteatru, zespół ,,Osławiany” odśpiewał hymn watry - Гори наші Карпати, a po nim wygłoszono okolicznościowe przemówienia. W tym roku ze sceny bardzo silnie wybrzmiało wezwanie do jedności Łemków pomimo tego, że w tej społeczności występują przeróżne podziały, począwszy od tych związanych z identyfikacją narodową, a na religijnych kończąc. Nastąpiło też wręczenie odznaczeń ,,Wirnyj predkam” w sposób szczególny wyróżniono Aleksandra Maśleja i Stefana Kłapytka którzy 35 lat temu zakładali Zjednoczenie Łemków.

Gdy wybrzmiały ostanie słowa, scena przejęta została przez artystów, którzy bardzo licznie zjechali w tym roku do Zdyni. Watrowa scena już od piątkowego południa tętniła życiem, a sobotnie uroczystości były tylko preludium do dalszych wydarzeń artystycznych. Oprócz tradycyjnej muzyki, tańców i pysznego jedzenia, odbyły się koncerty, występy artystyczne oraz inne atrakcje związane z 35-leciem Zjednoczenia Łemków. Na scenie wystąpili m.in.: Barvinok, Osławiany, Zoria, Ruczaj, Lemkiwskyj Perstenyk, LUX, Zazula, Horpyna, Szarawary, Calibri Gang i inni artyści reprezentujący kulturę łemkowską, ukraińską, karpacką i folkową.
Bardzo ważnymi elementami Watry są też miejsca obok głównej sceny. Majsternia kolejny raz przypomniała czym trudnili się ludzie na karpackiej wsi. Na Watroczce dzieci uczą się łemkowskich tańców, piosenek i zabaw. W Namiocie Literackim i w Chyży odbywały się inspirujące spotkania z ludźmi nauki, sztuki oraz polityki. Odbył się turniej siatkówki i szachowy. Pogoda wspaniała podobna jak w pierwszym dniu.

Ostatni trzeci dzień Watry rozpoczął się przy pięknej słonecznej pogodzie, o godzinie 10.00 w kaplicy greckokatolickiej obok Watry, została odprawiona Msza św. koncelebrowana przez czterech biskupów. W tym samym czasie w cerkwi w Zdyni odprawiono nabożeństwo z udziałem duchowieństwa kościoła prawosławnego na czele z Najprzewielebniejszym Paisjuszem, Prawosławny Arcybiskup Przemyski i Gorlicki.
Motywem przewodnim niedzielnych wydarzeń były „Śpiewy z Beskidów”, a na scenie ponownie pojawiły się dobrze znane zespoły, m.in. Lemkowyna ze Lwowa, Studeńka z Kałusza, Bawnycia z Zymna Woda i Barwinok z Krakowa. Ich występy wprowadziły uczestników w klimat zadumy, ale też radości z pielęgnowanej tożsamości.

O godz. 13.00 odbył się konkurs ,,Łemkowszczyzna okiem dziecka” a po godzinie nastąpił ciąg dalszy koncertu w którym wystąpiły zespoły z Polski. Następnie odbył się konkurs recytacji i śpiewu. W dalszej części dnia wystąpiły kolejne zespoły – z Polski, Słowacji i Serbii. Śpiew, taniec i stroje ludowe po raz kolejny udowodniły, że łemkowska kultura to skarb Europy Środkowo-Wschodniej. Na zakończenie Watry zagrał jeszcze zespół folkowy ,,Bobry w Hameryci” dawna Semerecka Róża.
Po tym koncercie nadszedł czas zgaszenia palącej się od początku festiwalu symbolicznej watry i rozjechać się każdy w swoją stronę. Za rok większość przyjedzie znowu. Nie zapominajmy też o tym co dla Watry najważniejsze – być ze sobą, poznawać się oraz świętować z ludźmi z całego świata przy akompaniamencie różnorodnej muzyki. Łemkowska Watra 2025 ponownie udowodniła, że ogień wspólnoty i pamięci nadal płonie mocnym światłem.
Ceremonii zagaszenia 43 Watry dokonał starosta Watry Stepan Barna

nieco historii

I i II Watra w Czarnym koło Uścia była warsztatami Zespołu Pieśni i Tańca „Łemkowyna” z siedzibą w Bielance i była zorganizowana w lipcu 1983 - 1984 r. Dla organizowania następnych aż do roku 1991 każdorazowo i corocznie powoływano odrębny Komitet Organizacyjny. Trzecia odbyła się w Hańczowej w 1985 r. W latach 1986 – 1989 Łemkowska Watra odbywała się w Bartnem. Watra w Zdyni odbywa się od 1990 r. Od roku 1992 jej stałym i jedynym organizatorem jest Zjednoczenie Łemków w Gorlicach. „W łemkowskiej odmianie nazwy Zdynia (Żdynia znaczy „czekaj ma mnie") jest jakiś symbol. Czekaj przy ognisku, ogrzej się miłością do współziomków, zadumaj nad losem tego narodu. Nie zapominaj, że jesteś Łemkiem, członkiem grupy etnicznej, narodu, który nie ma swojego państwa, ale ma swój język, kulturę, historię. Temu właśnie służy święto Kultury Łemkowskiej - Watra" „Watry" przybierały rozmaite formy. Odbywały się konkursy wiedzy o historii, kulturze i geografii Łemkowszczyzny. Młodzi ludzie dzięki konkursom stykali się z tradycją swych ojców. Dzięki temu, że program „Watr Łemkowskich" jest różnorodny zaspokaja potrzeby różnorodnych grup jej uczestników. Stwarza możliwość rozmowy w ojczystym języku. Młodzi uświadamiają sobie i doceniają swą odrębność. Watra jest świętem, które proponuje oryginalną, autentyczną formułę. Zbudowana jest wokół jądra tradycyjnej kultury łemkowskiej. Podczas rytuałów związanych z obchodami święta udział biorą zespoły pieśni i tańca, chóry i orkiestry oraz grupy rockowe i folkowe. Rola i znaczenie „Watry" wykracza poza kultywowanie tradycyjnego dziedzictwa. Imprezie towarzyszy m.in. spartakiada łemkowska, kiermasz wydawnictw, prezentacja ginących rzemiosł i zawodów, wystawy oraz małe formy teatralne.

Wróć do newsów