Cmentarz wojenny nr 14 w Cieklinie

Cmentarz wojenny nr 14 w Cieklinie jest zabytkowym cmentarzem z I wojny światowej. W centrum Cieklina przy drodze w kierunku na Osobnicę, stoi oryginalny austriacki słup informacyjny z nr 14. Należy wejść na dróżkę najpierw asfaltowa a później gruntowa, po kilometrze ukaże się nam piękna kaplica cmentarna.
Cmentarz, położony na stokach Cieklinki, na wschodnim skraju lasu ,,Sośnina”.

Na początku maja 1915 roku toczyły się ciężkie walki o silnie umocnione przez Rosjan, zalesione wzgórze górujące nad Cieklinem. Poległo setki żołnierzy zarówno po stronie atakujących jak i broniących. Projektant urządzenia cmentarza, Johann Jäger starał się, aby w jak najmniejszym stopniu przenosić pierwotne mogiły poległych. W związku z tym stworzył bardzo charakterystyczne założenie cmentarne, jedyne w swoim rodzaju na Podkarpaciu – kalwarię. Biegnącą na przestrzeni blisko 2 km drogą, połączył dwa cmentarze i pięć mogił zbiorowych rozproszonych po lesie porastającym wzgórze. Przy wejściu ustawiono kamienną kapliczkę krytą stromym, gontowym dachem. We wnętrzu według opracowania Brocha i Hauptmanna umieszczone były witraże oraz tablice o treści:

DURCH DIESEN WALD IST DER TOD GEGANGEN
HATGARBEN JUNGER LEBEN GEMÄHT.
FOLGT SEINEM WEGE UND SÄT
ALLES NEUE GLÜCK, DAS IHR EMPFANGEN
VON DES FRIEDENS SONNE
AUF DIE EINSAMEN HÜGEL,
Daß SIE IN BLÜTEN PRANGEN
UND IN DES WELTENFRÜHLINGS WONNE.

PRZEZ TEN LAS PRZESZŁA ŚMIERĆ
KOSZĄC SNOPY MŁODEGO ŻYCIA.
IDŹCIE JEJ ŚLADAMI I SIEJCIE NOWE SZCZĘŚCIE,
KTÓRYM WAS OBDARZYŁO SŁOŃCE POKOJU,
NA TYCH SAMOTNYCH WZGÓRZACH
BY KWIATAMI ZALŚNIŁO I WIOSNĄ DLA ŚWIATA

Wokół kaplicy i w niewielkiej odległości od niej, już w lesie znajdowały się mogiły indywidualne i zbiorowe. Otoczone kamieniami z drewnianymi krzyżami nagrobnymi (pole grobowe 14F). Dalej w lesie umiejscowione były zbiorowe mogiły, urządzone tak samo, w których pochowano niezidentyfikowanych żołnierzy rosyjskich (14 B - E). Każda z mogił otoczona była osobnym ogrodzeniem w formie drewnianego płotu na słupkach. O położeniu poszczególnych mogił i kierunku, w jakim należy iść, informowały słupowe kapliczki i dwa drewniane krzyże.

Na przeciwległym krańcu „kalwaryjskiej” drogi znajdował się cmentarz żołnierzy niemieckich (pole grobowe 14 ) (kwatera niemiecka znajduje się już za potoczkiem o wymiarach ok. 18x16m). Tutaj również groby obłożone były kamieniami, połączonymi zaprawą. Na większości mogił znajdowały się drewniane krzyże, natomiast w rogach cmentarza ustawione były piękne nagrobki w formie pnia z piaskowca. Na ściętym szczycie umieszczona była żeliwna tablica. Akcent centralny to wysoki drewniany krzyż umieszczony na cokole w linii ogrodzenia. Cmentarze otoczone były kamiennym ogrodzeniem z drewnianą balustradą. Natomiast poszczególne mogiły masowe otoczone były zwykłym drewnianym parkanem, harmonizującym z leśnym otoczeniem. Ogólnie na całym założeniu cmentarnym spoczywa 545 żołnierzy, niemieckich (103) i rosyjskich(442) w 21 grobach masowych i 60 pojedynczych. Wśród żołnierzy niemieckich 99 zidentyfikowano.

Cmentarze i kwatery Rosjan na obecną chwilę (wiosna 2015) są pięknie wyremontowane, a właściwie odbudowane. Zwłaszcza mogiły uległy zniszczeniu, częściowo w wyniku celowej dewastacji. Odbudowane zostało pole grobowe 14 F wraz z kaplicą cmentarną (jej wygląd uległ pewnej korekcie względem pierwowzoru oraz mogiły zbiorowe 14 B do E. Prace finansowane były z budżetu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa w Warszawie, Wojewody oraz Niemieckiego Ludowego Związku Opieki nad Grobami Wojennymi VDK w Kassel oraz gminy Dębowiec.

Koniecznie polecam odwiedzenie tego cmentarza. Wprawdzie tylko niewielka jego część zachowała się w pierwotnej formie ale i tak to co się zachowało daje wyobrażenie o oryginalnym pomyśle projektanta.

Zdjęcia wykonałem 10 marca i 26 kwietna 2015 r.