Z Siar w świat botaniki — Jan Kanty Białobok

Co roku na początku czerwca staram się odwiedzić Ogród Botaniczny Uniwersytetu Wrocławskiego. Największą jego atrakcją są tam kwitnące różaneczniki i azalie. Przed kilku laty podziwiałem je w towarzystwie kolegi z lat studenckich. W pewnym momencie zwrócił on moją uwagę na drzewo z tabliczką nr 5051, na której był napis: „Picea pungens aurea" — Białobok (świerk kłujący złocisty — Białobok).

Staliśmy przed świerkiem o intensywnie złocisto-żółtawych szpilkach z tegorocznych przyrostów. Zadałem sobie pytanie, kto wyhodował polską odmianę świerka kłującego złocistego. Wtedy pomyślałem, że mógł tego dokonać prof. dr Stefan Białobok z Instytutu Dendrologii PAN w Kórniku. Nawiązałem z profesorem kontakty. Ku mojemu wielkiemu zdziwieniu okazało się, że świerka złocistego wyhodował jeszcze przed II wojną w Puławach Jan Kanty Białobok, ojciec profesora pochodzący z Siar. Jan Kanty — syn Hieronima urodził się 1877 r. Do niedawna stał jeszcze jego dom rodzinny. Obecnie to miejsce to już nie Siary Dolne, lecz ulica Kochanowskiego.
Od profesora otrzymałem opis osiągnięć jego ojca, które w skrócie przedstawiam Szanownym Czytelnikom.

Jan Kanty Białobok naukę ogrodnictwa zdobywał w szkole ogrodniczej w Tarnowie, którą ukończył w 1897 r. Praktykował w znanych Zakładach Ogrodniczych w Gumniskach, należących do rodziny Sanguszków, w ogrodnictwie Habsburga w Żywcu, wreszcie w majątku w Jedliczu i Więckowicach. Przez okres 15 lat (1903-1918) uczył ogrodnictwa w Krajowej Średniej Szkole Rolniczej w Czernichowie pod Krakowem, zorganizowanej przez Galicyjski Wydział Krajowy we Lwowie. Była to znana w zaborze austriackim i rosyjskim szkoła rolnicza, która dzięki wybitnym nauczycielom tej miary, co prof. dr W. Schramm, prof. dr K. Simm przygotowywała doskonale młodzież do zawodu. W 1917 roku profesor Leon Marchlewski wybitny biochemik Uniwersytetu Jagiellońskiego zostaje mianowany dyrektorem Instytutu Naukowego Gospodarstwa Wiejskiego w Puławach i angażuje w 1918 roku Jana Kantego Białoboka jako kierownika oddziału ogrodniczego w tymże instytucie. Z działu tego organizuje Jan Białobok Zakład Hodowli Drzew i Krzewów oraz Wierzby Koszykarskiej, który był pierwszym tego rodzaju w Polsce. Zakład ten miał zadania produkcyjne, naukowe i społeczne. Dostarczył krajowi wielkich ilości drzew i krzewów owocowych po zniszczeniach sadów w czasie pierwszej wojny światowej. Po katastrofalnych dla sadownictwa mroźnych zimach, puławskie szkółki pomogły w odbudowie sadownictwa. Dzięki rozwinięciu wielkiej produkcji drzew i krzewów owocowych oraz ozdobnych jak też bylin i ich bogatej kolekcji liczącej 7100 pozycji, wiele nowych odmian, dotychczas nie uprawianych, zostało wprowadzonych do naszego kraju przez szkółki puławskie.
Oprócz wprowadzenia roślin obcego pochodzenia zakład podjął hodowlę mieszańców drzew i krzewów ozdobnych, która szczególnie dobrze rozwijała się dzięki współpracy ówczesnych pracowników Wydziału Hodowli Roślin prof. dr. J. Korohody i dr. S. Bezradeckiego.
Duże osiągnięcia miał Jan Białobok w hodowli nowych odmian wierzby koszykarskiej. Były to odmiany o wysokich wartościach produkcyjnych nadające się dla celów melioracyj-nych i przemysłu koszykarskiego. Z gatunku Salix purpurea wyhodował: Salix „Piast", S. „Jagiellonka". S. „Kościuszko". Z gatunku Salix amygdalina otrzymał Salix „Puławianka", S. „Viminalis", S. „Tarnowianka", S. „Longifona", S. „Latifolia". Usprawniał również metody cięcia i korowania prętów wiklinowych dla potrzeb koszykarstwa. Jako wybitny specjalista w uprawie wikliny został po wojnie zaangażowany przez IHAR do odbudowy jej produkcji w gospodarstwie Sadłowice. Swoje bogate doświadczenie w hodowli wierzby zawarł w książce — „Uprawa wierzby koszykarskiej". Założone przez niego arboretum wierzb nie istnieje obecnie. Prof. Mroczkiewicz część materiału roślinnego przeniósł do urządzonego przez siebie salicarium nazywając go imieniem Jana Białoboka. Za swe zasługi w dziedzinie ogrodnictwa otrzymał Jan Białobok wiele odznaczeń, jak np. Złoty Medal Komitetu Wystawy Ogrodniczej w Poznaniu (1936 r.), Dyplom Zasługi PWK (1926 r.), Wielki Medal Złoty Pomorskiej Izby Rolniczej (1936 r.), Dyplom Zasługi Wystawy Ogrodniczej w Warszawie (1931 r.).

Jan Kanty Białobok należał do pokolenia naukowców z zakresu ogrodnictwa, którzy w pierwszej połowie bieżącego stulecia zdobywali społeczne uznanie dla tego działu. Chociaż było to ponad 50 lat temu, szkółki w Pożogu, były do 1939 roku świadectwem jego dorobku w rozwoju nowoczesnego ogrodnictwa.

Wróć do newsów