Październikowe rocznice Dmitrija Bortniańskiego W latach 1769-1779 przebywał w Wenecji, Bolonii i Rzymie. Podczas pobytu we Włoszech napisał szereg kompozycji religijnych do tekstów łacińskich oraz wystawił trzy opery (Creonte, Quinto Fabio, Alcide), które spotkały się u współczesnych z dużym uznaniem. Po powrocie do Rosji został dyrygentem carskiej kapeli chóralnej, a od 1796 r. dyrygentem muzyki wokalnej i kierownikiem tejże kapeli. Działając na tym stanowisku, napisał wiele kompozycji religijnych i przyczynił się do znacznego podniesienia poziomu zespołu chóralnego. Ponadto Bortniański był związany z nadwornym zespołem muzycznym carewicza Pawła w Gatczynie i Pawłowsku. Tu kierował oprawą muzyczną wszelkich uroczystości dworskich, uświetniajac je własnymi kompozycjami, pisanymi na użytek dworu (opery, utwory kameralne). Bortniański jest najwybitniejszym kompozytorem rosyjskiego kręgu kulturowego XVIII w. Jego styl operowy opiera się na zdobyczach osiemnastowiecznej opery osiemnastowiecznej. Świadczą o tym obszerne arie z rozległymi partiami recytatywu akompaniowego i płynna melodyka typu bel canto. Tradycje rodzime przejawiają się w szerokim wykorzystywaniu chórów. Późniejsze opery, wystawione na dworze carewicza Pawła w wykonaniu amatorów ("Sokoł", "Święto seniora", "Syn-konkurent lub nowoczesna Stratonika"), wykazują wpływy francuskiej opery komicznej. Twórczość instrumentalna Bortnianskiego ma wyraźne powiązania z muzyką klasyczną (np. Mozarta). Uwidacznia się to zarówno w formie, jak i w przejrzystej fakturze. Melodyka części powolnych jego sonat i innych utworów instrumentalnych nosi cechy stylu bel canto i odznacza się charakterem melancholijno-sentymentalnym. Twórczość religijna Bortniańskiego reprezentuje szczytowe osiągnięcie rosyjskiej muzyki cerkiewnej XVIII w. Najbogatszą dziedzinę tej twórczości stanowią wielogłosowe koncerty religijne a capella. Są to obszerne kompozycje złożone z trzech lub czterech części, kontrastujących ze sobą pod względem tempa, faktury i typu melodyki. Kompozytor przeciwstawia partie solowe, duety lub tercety partiom chóralnym, części szybkie – częściom powolnym. Monumentalne pod względem brzmieniowym finały mają niekiedy formę fugi. W melodyce koncertów kompozytor wykorzystuje zwroty zaczerpnięte ze starocerkiewnych śpiewów znamiennych, łącząc je ze zwrotami typowymi dla pieśni ukraińskich i rosyjskich oraz włoską kantyleną operową. Brzmienie chórów świadczy o doskonałym opanowaniu przez Bortnianskiego techniki chóralnych śpiewów cerkiewnych. Szczególnie interesujące są pod tym względem koncerty na dwa chóry. Koncerty religijne Bortnianskiego cieszyły się w Rosji popularnością przez cały XIX w. Mimo zaniechania ich wykorzystania w praktyce liturgicznej są wykonywane na koncertach do dzisiaj. Mistrzostwo zastosowanej w nich techniki polifonicznej podziwiał Hector Berlioz. Obecnie twórczość Bortnianskiego przeżywa swój renesans w repertuarze rosyjskich i ukraińskich instytucji muzycznych. O przynależność narodową i kulturalną kompozytora od wielu lat spierają się naukowcy rosyjscy i ukraińscy.
Askold Smirnow
Prawosławna Parafia w Bartnem i cała wieś Bartne w dniu 8 sierpnia 2009 r. obchodziła wyjątkową uroczystość. W ramach imprezy pod nazwą„Małopolskie korzenie Dymitra Bortniańskiego” poświęcono nowy ołtarz w cerkwi p.w. św. Kosmy i Damiana oraz odsłonięto i poświęcono pomnik Dymitra Bortniańskiego. W Bartnem - gmina Sękowa, skąd wywodzą się korzenie Dymitra Bortniańskiego, odbyły się w sobotę 8 sierpnia 2009 roku uroczystości poświęcenia nowego ołtarza w cerkwi. św.św. Kosmy i Damiana z 1928 roku oraz pomnika wybitnego kompozytora muzyki cerkiewnej. Przed św. Liturgią arcybiskup przemysko-nowosądecki Adam z biskupem gorlickim Paisjuszem włożyli do obmytego wonnościami i poświęconego ołtarza cząsteczkę relikwii św. Maksyma Gorlickiego. Drewniany prestoł w kształcie okrętu, według miejscowej tradycji, został wykonany przez braci Wal z Ropicy Górnej. Inicjatywę budowy pomnika wspomogli finansowo obecni i dawni parafianie, ich potomkowie, zamieszkujący w Zimnej Wodzie, Liścu, Lubinie i Stanach Zjednoczonych oraz gmina Sękowa i urząd marszałkowski. Autorem projektu i wykonawcą monumentu jest Zbigniew Tohl, gorlicki artysta rzeźbiarz. Pomnik wyrasta z kamienia niczym muzyka Bortniańskiego z jego korzeni, z jego łemkowskiego serca – mówi o. Mirosław Cidyło, proboszcz parafii w Bartnem. Wieś była niegdyś słynnym ośrodkiem kamieniarstwa, tu powstawały żarna, młyńskie kamienie oraz kapliczki i nagrobki. Ród Bortniańskich pochodzi ze wsi Bartne (łem. Bortne – przyp. red.), gdzie używał rodowego nazwiska Szkurat – mówił o. Mirosław Cidyło. Pradziad kompozytora był sołtysem królewskiej wsi, opartej na prawie wołoskim, a także ławnikiem w sądzie, co pozwoliło kształcić dzieci. Jego dziad zajmował się handlem i dorobił się niewielkiego majątku. Do tego fachu przyuczał również syna Stefana, którego posyłał w sprawach handlowych i zagranicę, również na Ukrainę. Los przywiódł Stefana do Głuchowa, w którym kupił dom. Tam też ożenił się w 1749 roku. Z tego małżeństwa w 1751 roku urodził się syn Dymitr. Wróć do newsów |
