XXXVI Łemkowska Watra w Zdyni.
Zapalono ogień pamięci !
WATRA znaczy OGIEŃ a dokładniej ognisko, przy którym zasiadały kiedyś pokolenia Łemków, śpiewając i rozmawiając w swoim ojczystym języku, snując marzenia o swojej przyszłości w poczuciu wspólnoty szukając ukojenia po przykrych losach historii"
"Od 1979 roku, przez pierwsze trzy lata, garstka łemkowskiej młodzieży organizowała w Michałowie tzw. „Ogniska”, które od 1983 roku nazwano Łemkowską Watrą, a następnie w 1990 roku przyjęło nazwę Łemkowską Watrą na Obczyźnie i od tego momentu organizacją Watry zajęło się Stowarzyszenie Łemków"
20 lipca 2018 r. rozpoczęto po raz XXXVI Łemkowską Watrę w miejscowości Zdynia, gmina Uście Gorlice, pow. Gorlice. Tematem przewodnim tegorocznej edycji święta jest łemkowskie wesele. Zjechali tu Łemkowie z całego świata, głównie z Polski, Ukrainy i Słowacji. Nie zabrakło też wielu z dalekich stron, przybyli z USA, z Kanady a nawet z Ameryki Płd. Przybyli tez miłośnicy kultury i tradycji łemkowskich z wielu miast Polski. O godz. 14.00 w pierwszym dniu (piątek) zapalono Watrę – ogień pamięci, który będzie płonął aż do niedzieli, symbolizuje żywą kulturę Łemków. Uroczyste rozpalenie XXXVI Łemkowskiej Watry dokonał prof. Andrzej Ksenicz, starosta imprezy wraz z Adamem Wiewiórką zastępcą przewodniczącego Zarządu Głównego Zjednoczenia Łemków.
Tegoroczna watra ma przypominać łemkowskie wesele. W piątek trwają obrzędy związane z zaręczynami, w sobotę będą te związane z samym weselem, a w niedzielę z poprawinami.
Po uroczystym rozpaleniu watry, rozpoczęły się koncerty dorosłych oraz zespołów dziecięcych i młodzieżowych, które trwać będą aż do niedzieli. Na scenie zatrzęsienie gatunków i styli muzycznych! W pierwszym dniu wystąpiły zespoły artystyczne z Polski, Ukrainy i Słowacji (Łemkowyna, Krasnobridczanka, Hazlinczanka, Studenka, Lemczatko i Ruczaj z Gorlic) a późnym wieczorem zespoły z tych samych państw ze Słowacji (Stropkov) i zespół folkowo-rockowy ,,NADIJA” – Leszno Górne (Polska). Odbył się również pokaz ognia wykonaniu Pauliny Chmura
Pamiętano także o najmłodszych, dla których na legendarnej „Lemko Strit” przygotowany był program „Watroczki” i „Majsterni”, bogatych w pokazy i warsztaty dawnego łemkowskiego rzemiosła oraz rękodzieła. Przeprowadzono tradycyjne konkursy Watry: przecinanie kłody, dojenie krowy itp. Pierwszy dzień watra rozpoczął i zakończył się piękną i ciepłą pogodą. Oby pogoda dopisała przez pozostałe dwa dni.!! Był to DZIEŃ PIERWSZY - ZARĘCZYNY
W sobotę 21 lipca o godz. 10.30 w Miejscu Pamięci , nastąpiło oficjalne otwarcie Watry z udziałem przedstawicieli władz Polski - Władysław Kosiniak-Kamysz - prezes Polskiego Stronnictwa Ludowego i poseł na Sejm VIII kadencji oraz Ukrainy jak również władz wojewódzkich, powiatowych i licznie zgromadzonego duchowieństwa na czele z biskupem prawosławnej diecezji przemysko - gorlickiej JE Paisjuszem oraz ordynariuszem eparchii wrocławsko-gdańskiej, polskim biskupem greckokatolickim Włodzimierzem Juszczakiem. Po modlitwie złożono wieńce i kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym ofiary akcji "Wisła", w Miejscu Pamięci - przeprowadzonego przez władze komunistyczne w 1947 r. przymusowego wysiedlenia Ukraińców i Łemków z południa Polski. Na scenie amfiteatru nastąpiły oficjalne przemówienia.
Po części oficjalnej zaprezentowały się zespoły artystyczne: Lemkowyna ze Lwowa, Zoria z Uścia Gorlickiego, Dywocwit, Lemkiwskyj Perstenyk z Gładyszowa, Mali Holni z Sierocka, Bawnycia, Dyki bdzoły z Legnicy i Lemko Tower Junior – Strzelce Krajeńskie. Po południu wystapiły następujące zespoły: Krasnobridczanka ze Słowacji, Julia Doszna śpiewaczka z Łosia,Kecera ze Słowacji, Karpaty z Serbii, Betjary z Mukaczewa (Ukraina) oraz Swydnycky Helgonkare ze Świdnika na Słowacji.
Po godz. 19.00 rozpoczął się koncert wieczorny w którym wystąpiły następujące zespoły: Lemko Tower Junior – Strzelce Krajeńskie, Trojanda – Chocianów, The Ukrainian Folk – Górowo Iławieckie a na zakończenie wystąpił GG Huliay Horod - śpiew połączony z nowoczesną muzyką elektroniczną – Kropywnyckyj (Ukraina)
Z imprez towarzyszących, odbyły się warsztaty – wyszywania, wiązania chusty, wycinanki z papieru, wyrabianie kamiennej biżuterii, tworzenia łemkowskiej pisanki oraz ubierania weselnych czepców. Odbyły się także spotkania tematyczne: Od kądzieli do pościeli. Kobieca rola w weselnej obrzędowości Łemków, Obywatele drugiej kategorii, Syrop z piołunu. Wygnani w akcji Wisła, Mała zbrodnia oraz Łemkowszczyzna na 100-lecie Rzeczpospolitej Polskiej. Próba bilansu — panel dyskusyjny historyków z udziałem dr. hab. prof. Uniwersytetu Wrocławskiego Jarosława Syrnyka, dr. Grzegorza Kuprianowicza oraz dr. hab. prof. Uniwersytetu Zielonogórskiego Bohdana Halczaka; moderator Bogdan Huk
Ostatni trzeci dzień Watry rozpoczął się przy pięknej pogodzie o godzinie 13.00 dwu godzinnym koncertem na którym wystąpiły następujące zespoły: Semerracka Róza, Karpaty – zespół folklorystyczny z Serbii, Swydnycky Holigonkare ze Świdnika (Słowacja) Julia Doszna i Mirosław Bogoń, Bawnycia – dziecięcy zespół tańca ludowego Zymna Woda (Ukraina) oraz grupa teatralna z Resova (Słowacja) Następnie odbyły się konkursy śpiewu i recytacji a na zakończenie trzecie dnia odbyły się ostatnie koncert w wykonaniu nastepujących zespołów: Patrik i Majka Surkalovi z Becherowa (Słowacja) Rosa z Uscia Gorlickiego, Dywocwit – kwartet wokalny Zymna Woda – Ukraina, Stebnycanka ze Stebnika – Słowacja i Kecera – zespół folklorystyczny, Jakubjany ze Slowacji.
Nadszedł czas zgaszenia palącej się od początku festiwalu symbolicznej watry i rozjechać się każdy w swoją stronę. Za rok większość przyjedzie znowu. Nie zapominajmy też o tym co dla Watry najważniejsze – być ze sobą, poznawać się oraz świętować z ludźmi z całego świata przy akompaniamencie różnorodnej muzyki. Tego na pewno nie zabrakło! Co dziennie słyszałem piękny hymn łemkowski, który zamieszczam poniżej.
O godzinie 17.00 nastąpiło uroczyste zgaszenie ognia XXXVI ŁEMKOWSKIEJ WATRY W ZDYNI
***
36 Łemkowska Watra została zrealizowana dzięki dotacji; Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwa Spraw Zagranicznych Ukrainy, Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Projekt Województwa Małopolskiego, Uzdrowisko Wapienne i Wysowa. XXIV Łemkowską Spartakiadę sfinansowało Ministerstwo Sportu i Turystyki. Patronat Honorowy objął Rzecznik Praw Obywatelskich a organizatorem jest Zjednoczenie Łemków Zarząd Główny w Gorlicach.
W sumie w ciągu trzech dni na scenie zaprezentowało się około 50 wykonawców.
... nieco historii
Pierwsza „Watra" zorganizowana została w lipcu 1983 roku w Czarnem. Trzecia odbyła się w Hańczowej. W 1986 rozpalono „Watrę" w Bartnem. Następne odbywały się w Żdyni i odbywaja się do dnia dzisiejszego.
„W łemkowskiej odmianie nazwy Zdynia (Żdynia znaczy „czekaj ma mnie") jest jakiś symbol. Czekaj przy ognisku, ogrzej się miłością do współziomków, zadumaj nad losem tego narodu. Nie zapominaj, że jesteś Łemkiem, członkiem grupy etnicznej, narodu, który nie ma swojego państwa, ale ma swój język, kulturę, historię. Temu właśnie służy święto Kultury Łemkowskiej - Watra"
„Watry" przybierały rozmaite formy. Odbywały się konkursy wiedzy o historii, kulturze i geografii Łemkowszczyzny. Młodzi ludzie dzięki konkursom stykali się z tradycją swych ojców. Dzięki temu, że program „Watr Łemkowskich" jest różnorodny zaspokaja potrzeby różnorodnych grup jej uczestników. Stwarza możliwość rozmowy w ojczystym języku. Młodzi uświadamiają sobie i doceniają swą odrębność.
Watra jest świętem, które proponuje oryginalną, autentyczną formułę. Zbudowana jest wokół jądra tradycyjnej kultury łemkowskiej. Podczas rytuałów związanych z obchodami święta udział biorą zespoły pieśni i tańca, chóry i orkiestry oraz grupy rockowe i folkowe. Rola i znaczenie „Watry" wykracza poza kultywowanie tradycyjnego dziedzictwa. Imprezie towarzyszy m.in. spartakiada łemkowska, kiermasz wydawnictw, prezentacja ginących rzemiosł i zawodów, wystawy oraz małe formy teatralne
Od autora:
Od 1983 roku kiedy po raz pierwszy zorganizowano „Łemkowską Watrę” – daje się odczuć a szczególnie w ostatnich latach dominację mowy i śpiewanych pieśni po Ukraińsku niż po Łemkowsku, czym Watra staje się bardziej ukraińska niż łemkowska !
